مراقبت‌های حین درمان ارتودنسی نقش اصلی را در موفقیت و سرعت رسیدن به نتیجه نهایی دارند. در این دوره دندان‌ها در حال حرکت و جابه‌جایی هستند و هرگونه بی‌توجهی می‌تواند باعث کند شدن روند درمان، آسیب به براکت‌ها یا حتی نیاز به شروع مجدد مراحل شود.
رعایت اصول بهداشت دهان، پرهیز از خوردنی‌های آسیب‌زا و حضور منظم در جلسات تنظیم، باعث می‌شود دندان‌ها بدون مشکل در مسیر درست حرکت کنند و مشکلاتی مثل پوسیدگی، التهاب لثه یا شکستن براکت‌ها به حداقل برسند.
همچنین مراقبت مناسب در طول درمان از بروز لکه‌های سفید، پوسیدگی دندان، بوی بد دهان یا آسیب به لثه‌ها جلوگیری می‌کند. اگر بیمار در این دوره همکاری نکند. مثل شکستن مکرر براکت‌ها، از دست دادن کش‌ها یا عدم رعایت رژیم غذایی—مدت درمان طولانی‌تر شده و احتمال باقی ماندن مشکلات پس از پایان ارتودنسی افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل، پایبندی دقیق به توصیه‌های متخصص، مهم‌ترین عامل در رسیدن به لبخند ایده‌آل است.
| اقدام مراقبتی | توضیح دقیق | اهمیت |
|---|---|---|
| مسواک‌زدن بعد از هر وعده غذایی | استفاده از مسواک ارتودنسی و مسواک بین‌دندانی برای تمیز کردن اطراف براکت‌ها | جلوگیری از پوسیدگی، لکه‌های سفید و التهاب لثه |
| استفاده روزانه از نخ دندان مخصوص ارتودنسی | استفاده از نخ‌دندان نخ‌گیر یا سوپرفلاس برای تمیز کردن بین دندان‌ها | جلوگیری از تجمع پلاک و بوی بد دهان |
| پرهیز از غذاهای سفت و چسبنده | آجیل، ته‌دیگ، آدامس، کارامل، پفک، یخ و خوراکی‌های چسبنده | جلوگیری از شکستن براکت و سیم و جلوگیری از تأخیر در روند درمان |
| مصرف غذاهای نرم در روزهای اول بعد از تنظیم سیم | سوپ، پوره، ماست، تخم‌مرغ و غذاهای لطیف | کاهش درد و جلوگیری از فشار اضافی روی دندان‌ها |
| عدم گاز گرفتن مستقیم میوه‌های سفت | مانند سیب و هویج (بهتر است خرد شوند) | جلوگیری از جداشدن براکت‌ها |
| حضور منظم در جلسات تنظیم ارتودنسی | مراجعه طبق برنامه پزشک بدون تأخیر | حرکت درست و منظم دندان‌ها، جلوگیری از طولانی شدن درمان |
| استفاده صحیح از کش‌های بین‌فکی در صورت تجویز | نصب درست و مداوم طبق توضیح پزشک | کامل شدن صحیح اکلوژن و جلوگیری از ناهنجاری بعد از درمان |
| استفاده از موم ارتودنسی در صورت ایجاد زخم | گذاشتن موم روی سیم یا براکت‌های آزاردهنده | کاهش درد و پیشگیری از زخم‌های دهانی |
| پرهیز از جویدن ناخن یا اجسام سخت | خودکار، بستنی یخی، بطری | جلوگیری از شکستن سیم و براکت |
| استفاده از دهان‌شویه فلورایددار | حداقل ۲–۳ بار در هفته یا طبق تجویز پزشک | تقویت مینای دندان و کاهش احتمال پوسیدگی |
| جلوگیری از خوردن نوشیدنی‌های بسیار شیرین و گازدار | نوشابه، انرژی‌درینک، شربت | کاهش خطر پوسیدگی شدید اطراف براکت‌ها |
| توجه به هرگونه درد غیرعادی یا شل شدن براکت | تماس و مراجعه سریع در صورت بروز مشکل | جلوگیری از توقف حرکت دندان‌ها و برگشت درمان |
| رعایت بهداشت زبان و لثه | مسواک زبان و ماساژ ملایم لثه | جلوگیری از بوی بد و التهاب |
| استفاده از محافظ دندان در ورزش‌ها | مخصوص ورزش‌های رزمی یا برخوردی | جلوگیری از آسیب براکت و دهان |
آنچه در این مقاله می خوانید
نکات مراقبتی در روند ارتودنسی
مراقبت‌های مهم حین درمان ارتودنسی را به‌صورت موردی براتون توضیح داده ایم:
۱. مسواک‌زدن بعد از هر وعده غذایی
در طول درمان ارتودنسی، براکت‌ها محل گیر غذایی هستند و اگر بعد از هر وعده غذا مسواک زده نشود، پلاک زیادی جمع می‌شود و احتمال پوسیدگی، بوی بد دهان و التهاب لثه بالا می‌رود. مسواک ارتودنسی و مسواک بین‌دندانی به تمیز شدن دقیق اطراف براکت‌ها کمک می‌کنند و از ایجاد لکه‌های سفید روی دندان‌ها جلوگیری می‌شود.
۲. استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی
به‌دلیل وجود سیم‌ها، نخ‌دندان معمولی به‌راحتی بین دندان‌ها عبور نمی‌کند، به همین دلیل باید از سوپرفلاس یا نخ‌گیر ارتودنسی استفاده شود. نخ‌کشی روزانه مانع تجمع پلاک در بین دندان‌ها می‌شود و باعث حفظ سلامت لثه و کاهش بوی بد دهان در طول درمان می‌گردد.
۳. پرهیز از غذاهای سفت و چسبنده
غذاهای سفت مانند آجیل، ته‌دیگ و یخ و خوراکی‌های چسبنده مثل آدامس و کارامل می‌توانند باعث شکستن براکت‌ها، خم شدن سیم یا کنده‌شدن آنها شوند. شکستن تجهیزات باعث توقف حرکت دندان‌ها و افزایش مدت درمان می‌شود، بنابراین پرهیز از این خوراکی‌ها ضروری است.
۴. خوردن غذاهای نرم در روزهای اول بعد از تنظیم سیم
بعد از هر جلسه تنظیم ارتودنسی، دندان‌ها چند روز حساس می‌شوند و فشار بیشتری روی آنها وارد است. مصرف غذاهای نرم مانند سوپ، پوره، ماست یا تخم‌مرغ باعث کاهش درد و جلوگیری از فشار اضافه روی براکت‌ها می‌شود و تحمل دوره درمان را آسان‌تر می‌کند.
۵. گاز نزدن مستقیم میوه‌های سفت
میوه‌های سخت مانند سیب یا هویج باید خرد یا ورقه شوند، زیرا گاز زدن مستقیم می‌تواند براکت‌ها را از دندان جدا کند. این آسیب‌ها علاوه بر ایجاد درد، باعث عقب افتادن درمان و نیاز به جلسات اضطراری برای تعمیر می‌شوند.
۶. حضور منظم در جلسات تنظیم ارتودنسی
برای اینکه دندان‌ها به‌طور صحیح و منظم حرکت کنند، ویزیت‌های دوره‌ای ضروری است. هر جلسه تنظیم باعث اصلاح فشار روی دندان‌ها می‌شود و تأخیر در مراجعه می‌تواند روند درمان را طولانی کرده و نتیجه نهایی را تحت تأثیر قرار دهد.
۷. استفاده صحیح از کش‌های بین‌فکی در صورت تجویز
کش‌های بین‌فکی نقش مهمی در اصلاح رابطه فکی و بستن فضای بین دندان‌ها دارند. استفاده نامنظم یا اشتباه از آنها باعث ناقص شدن نتیجه درمان می‌شود و ممکن است نیاز به طولانی‌تر شدن ارتودنسی یا حتی درمان مجدد ایجاد کند.
۸. استفاده از موم ارتودنسی در زمان ایجاد زخم
زمانی که براکت یا سیم باعث ایجاد زخم یا سایش داخل دهان شود، استفاده از موم ارتودنسی بهترین روش برای کاهش درد است. موم یک لایه محافظ ایجاد می‌کند که تماس سیم با بافت دهان را کم کرده و به ترمیم زخم‌ها کمک می‌کند.
۹. پرهیز از جویدن ناخن یا اجسام سخت
عادت‌هایی مانند جویدن ناخن، خودکار یا خوراکی‌های خیلی سخت باعث فشار زیاد بر براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی می‌شود. این کار علاوه بر آسیب به تجهیزات، می‌تواند موجب توقف کامل حرکت دندان‌ها و نیاز به تعمیرات مکرر شود.
۱۰. استفاده از دهان‌شویه فلورایددار
دهان‌شویه‌های فلورایددار با تقویت مینای دندان، از تشکیل پوسیدگی در اطراف براکت‌ها جلوگیری می‌کنند. استفاده منظم هفته‌ای چند بار به‌ویژه برای کسانی که مسواک‌زدن دقیق‌تری ندارند بسیار کمک‌کننده است.
۱۱. محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های شیرین و گازدار
نوشابه، انرژی‌درینک‌ها و شربت‌ها باعث افزایش اسیدیته دهان و پوسیدگی سریع دندان‌ها می‌شوند، به‌خصوص وقتی اطراف براکت‌ها به‌خوبی تمیز نشود. مصرف این نوشیدنی‌ها باید به حداقل برسد تا دندان‌ها بعد از پایان ارتودنسی دچار لکه و پوسیدگی نشوند.
۱۲. توجه به شل شدن براکت، سیم بیرون‌زده یا درد غیرعادی
اگر براکت لق شود یا سیم از جای خود خارج شود، دندان‌ها دیگر طبق برنامه حرکت نمی‌کنند و احتمال آسیب به بافت دهان وجود دارد. در صورت دیدن هرگونه مشکل باید سریعاً با متخصص تماس گرفت تا از عقب افتادن درمان جلوگیری شود.
۱۳. رعایت بهداشت زبان و لثه
مسواک‌زدن زبان و ماساژ ملایم لثه‌ها باعث کاهش باکتری‌ها و جلوگیری از بوی بد دهان می‌شود. حفظ سلامت لثه بسیار مهم است، چون لثه ملتهب حرکت دندان‌ها را سخت‌تر و دردناک‌تر می‌کند.
۱۴. استفاده از محافظ دهان هنگام ورزش
افرادی که ورزش‌های برخوردی، رزمی یا پرخطر انجام می‌دهند باید از محافظ دندان استفاده کنند. ضربه به دهان می‌تواند باعث شکستن براکت‌ها یا آسیب داخلی به لب و گونه شود، بنابراین محافظت هنگام ورزش ضروری است.
