بیماری لثه و از دست دادن دندان با افزایش خطر زوال عقل مرتبط است
یک بررسی جدید شواهدی را ارزیابی میکند که نشان میدهد سلامت دهان و زوال عقل ممکن است با یکدیگر مرتبط باشند. اگرچه زوال عقل با افزایش خطر سلامت دهان و دندان همراه است، اما شواهدی که از نقش سلامت دهان و دندان در ایجاد زوال عقل حمایت میکنند متفاوت است.
این نتایج بر اهمیت حفظ سلامت دهان برای کاهش خطر زوال شناختی و زوال عقل تأکید میکند. افراد مبتلا به زوال عقل اغلب نمیتوانند بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند و در معرض خطر افزایش بیماری دهان و دندان قرار دارند. با این حال، مطالعات اخیر نشان میدهد که این رابطه میتواند دو طرفه باشد.
شواهد موجود در متا آنالیز تنوع روش شناختی قابل توجهی را نشان داد و کیفیت پایینی داشت. با این حال نمیتوان اثرات بالقوه زوال شناختی را بر بیماری لثه رد کرد. این مقاله از چندین جنبه اهمیت دارد، مانند در نظر گرفتن علیت معکوس، پوشش طیفی از زوال پریودنتال، از جمله از دست دادن دندان و بررسی زوال عقل به عنوان پیامد. یافتههای آنها میتواند اهمیت مداخلاتی را نشان می دهد که از دست دادن دندان در سنین بالا را برطرف میکند.
آنچه در این مقاله می خوانید
زوال عقل و بیماری لثه
زوال عقل با کاهش تدریجی عملکرد شناختی از جمله حافظه، تفکر و استدلال شناخته میشود که توانایی فرد برای انجام فعالیتهای روزانه را مختل میکند. پیش از زوال عقل، اشکال خفیفتری از زوال شناختی، مانند اختلال شناختی خفیف وجود دارد اختلال شناختی خفیف شامل کاهش عملکرد شناختی است که بیشتر از آن چیزی است که به طور معمول در طول پیری مشاهده میشود. افرادی که اشکال خفیفتری از زوال شناختی دارند، نقصی در عملکرد روزانه نشان نمیدهند، اما در معرض خطر ابتلا به زوال عقل هستند.
در حال حاضر حدود 55 میلیون نفر در سرتاسر جهان با زوال عقل زندگی میکنند و شیوع این بیماری ممکن است تا سال 2050 به 139 میلیون نفر برسد. درمانهای مؤثری برای زوال شناختی و زوال عقل وجود ندارد که درک این موضوع را ضروری میکند.
مطالعات نشان داده است که عواملی مانند بیماریهای قلبی عروقی، دیابت و رژیم غذایی ناسالم میتوانند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهند. با این حال، نقش سلامت دهان و دندان در ایجاد زوال عقل کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
تا همین اواخر، برخی از متخصصان تصور میکردند که بهداشت نامناسب دهان و دندان به دلیل اختلال در عملکرد روزانه، مسئول بهداشت ضعیف دهان و دندان مشاهده شده در افراد مبتلا به زوال عقل است. با این حال، شواهد در حال ظهور نشان میدهد که سلامت ضعیف دهان، از جمله بیماری لثه، میتواند به زوال شناختی و زوال عقل کمک کند.
پریودنتیت به عفونت باکتریایی لثه اشاره دارد که باعث التهاب میشود. التهاب لثه میتواند به بافت و استخوانهای نگهدارنده دندان آسیب برساند و در موارد شدید منجر به از دست دادن دندان شود.
علائم رایج پریودنتیت عبارتاند از خونریزی لثه، از دست دادن استخوانهای آلوئولی که از دندانها حمایت میکنند و از دست دادن دندان. پریودنتیت همچنین با افزایش عمق پاکتهای پریودنتال که فضای بین لثه و دندان هستند مشخص میشود.
ارتباط بین سلامت دهان و شناختی
متاآنالیز شامل 24 مطالعه طولی بود که ارتباط بین زوال شناختی و پریودنتیت را بررسی میکرد و 23 مطالعه دیگر که ارتباط بین پریودنتیت و زوال عقل را ارزیابی میکرد. سلامت پریودنتال را بر اساس وجود پریودنتیت، از دست دادن استخوان آلوئولی، افزایش عمق پاکت پریودنتال و از دست دادن دندان ارزیابی کرد.
متاآنالیز نشان داد که پریودنتیت با افزایش خطر زوال شناختی و زوال عقل مرتبط است. از دست دادن جزئی دندان، شامل از دست دادن چند دندان اما نه همه دندانها، با زوال شناختی مرتبط بود. در مقابل، از دست دادن کامل دندان، اما نه از دست دادن جزئی دندان، با افزایش خطر زوال عقل مرتبط بود.
علیت معکوس
مطالعات قبلی نشان داده است که در افراد مبتلا به زوال عقل یا اختلالات شناختی خفیف میتوانند به سلامت دهان و دندان منجر شوند. کاهش عملکرد شناختی و تغییرات در مغز مرتبط با اختلال شناختی خفیف یا زوال عقل به تدریج در طی سالیان متمادی رخ میدهد؛ بنابراین، مطالعات با مدت پیگیری کمتر از 10 سال میتوانند تأثیر زوال شناختی را بر سلامت دهان منعکس کنند.
از این رو، محققان ارتباط بین سلامت شناختی و سلامت پریودنتال را پس از حذف مطالعات با مدت زمان پیگیری کمتر از 10 سال، دوباره بررسی کردند. پس از حذف این مطالعات، متاآنالیز ارتباط ضعیفتری بین پریودنتیت و زوال عقل پیدا کرد.
ارتباط ضعیفتر بین پریودنتیت و زوال عقل در این تجزیه و تحلیل اضافی نشان میدهد که نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اولیه میتواند تا حدی تحتتأثیر اثرات اختلال شناختی بر سلامت دهان و دندان قرار گرفته باشد.
اگرچه نتایج در تجزیه و تحلیل پیگیری نشان داد که سلامت دهان و دندان ضعیف ممکن است در ایجاد زوال عقل نقش داشته باشد، برخی از محققان در مورد شواهدی که سلامت دهان و دندان ضعیف را با زوال شناختی مرتبط میکند تردید دارند. این به این دلیل است که زوال عقل و از دست دادن دندان عوامل خطر یکسانی دارند، مانند سطح تحصیلات پایین، وضعیت اجتماعی – اقتصادی و دیابت.
علاوه بر این، افرادی که عملکرد شناختی بالاتری در دوران کودکی دارند، در بزرگسالی نسبت به افرادی که توانایی شناختی پایینتری دارند، از سلامت دهان و دندان و دسترسی بهتری به مراقبتهای دندانی در بزرگسالی برخوردارند.
کودکانی که تواناییهای شناختی بالاتری دارند نیز احتمالاً عملکرد شناختی بهتری را در سنین بالا حفظ میکنند. بنابراین، سلامت دهان و دندان ضعیف ممکن است نقشی در ایجاد زوال عقل نداشته باشد.
با توجه به اینکه بیماری لثه و زوال شناختی در طول زندگی عوامل خطر یکسانی دارند، یافتههای این بررسی تعجبآور نیست. هر گونه تحقیق در هر سنی در بزرگسالی ارتباط بین بیماری لثه و عملکرد شناختی را به این دلیل نشان دهد. مسئله کلیدی این است که شواهد خوبی مبنی بر اینکه بیماری لثه باعث عملکرد شناختی ضعیف میشود وجود ندارد، اما شواهد بسیار خوبی وجود دارد که نشان میدهد افرادی که عملکرد شناختی ضعیفتری دارند، بیشتر دچار بیماری لثه میشوند.
علاوه بر این، مطالعاتی که تأثیر زوال شناختی را بر سلامت پریودنتال ارزیابی میکنند، عموماً افراد بالای 65 سال و با مدت پیگیری کوتاهتر را شامل میشوند. این به طور بالقوه میتواند نتایج را به نفع یک ارتباط مثبت بین سلامت پریودنتال و زوال شناختی سوگیری کند.
بنابراین، نیاز به تحقیقات بیشتری با استفاده از روشهای استاندارد شده برای ارزیابی بیشتر ارتباط بین سلامت پریودنتال و سلامت شناختی وجود دارد. با این حال، این نتایج نشان میدهد که پیشگیری و درمان زودهنگام مشکلات سلامت دهان میتواند به کاهش خطر زوال شناختی و زوال عقل کمک کند.
مکانیسمهای بالقوه
مکانیسمهایی که میتوانند تأثیر سلامت پریودنتال را بر اختلالات شناختی توضیح دهند به خوبی شناخته نشدهاند. عفونت باکتریایی مسئول بیماری لثه باعث افزایش نشانگرهای التهاب سیستمیک میشود.
مطالعات متعدد نشان میدهد که التهاب سیستمیک ممکن است در ایجاد زوال عقل نقش داشته باشد. بنابراین، التهاب سیستمیک ناشی از پریودنتیت به طور بالقوه میتواند منجر به کاهش عملکرد شناختی شود.
عفونت باکتریایی و التهاب درگیر در پریودنتیت همچنین میتواند سد خونی مغزی را تضعیف کند که از ورود مواد سمی به مغز جلوگیری میکند.
تضعیف سد خونی مغزی میتواند به باکتریها و مولکولهای التهابی اجازه دهد از طریق جریان خون وارد مغز شوند و متعاقباً به التهاب مغز کمک کنند. بنابراین پریودنتیت میتواند باعث التهاب مغز شود که نقش مهمی در ایجاد زوال عقل ایفا میکند.
نقص در توانایی جویدن به دلیل از دست دادن دندان نیز ممکن است به کاهش عملکرد شناختی کمک کند. این به این دلیل است که فرایند جویدن غذا با افزایش جریان خون به مناطق مغز درگیر در شناخت مرتبط است و به حفظ عملکرد شناختی کمک میکند.
علاوه بر این، کاهش توانایی جویدن غذا به دلیل از دست دادن دندان ممکن است بر عادات غذایی، از جمله مصرف قند بیشتر و دریافت کمتر فیبر غذایی تأثیر بگذارد. عادات غذایی ناسالم مرتبط با کاهش توانایی جویدن به دلیل از دست دادن دندان نیز میتواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.
جهات جدید در تحقیقات زوال عقل
میلیونها نفر در سراسر جهان با نوعی زوال عقل زندگی میکنند که به شدت بر کیفیت زندگی آنها و مراقبانشان تأثیر میگذارد. دلایل خاص پشت زوال عقل همچنان نامشخص است، اما محققان در حال پیشرفت مداوم در یافتن اطلاعات بیشتر در مورد مکانیسمهای آن هستند.
آیا زوال عقل ارثی است؟
بستگی به این دارد که در مورد چه بیماری مغزی صحبت میکنیم. بنابراین اگر بخواهیم در مورد بیماری آلزایمر صحبت کنیم – که فکر میکنم ایده خوبی است، زیرا این شایعترین بیماری مغزی است که منجر به زوال عقل میشود – برخی از انواع بیماری آلزایمر ارثی هستند و برخی از انواع آن غیر ارثی هستند.
شایعترین نوع بیماری آلزایمر چیزی است که ما آن را بیماری آلزایمر پراکنده مینامیم و 97 درصد موارد آلزایمر را تشکیل میدهد. بنابراین 3 درصد از موارد بیماری آلزایمر منشأ ژنتیکی شناخته شده را دارند و این ناشی از جهشهای ژنتیکی است. بنابراین تنها درصد کمی از موارد واقعی بیماری آلزایمر دارای این پیوند ژنتیکی و ارثی شناخته شده هستند.
